Historia

Pierwsze wzmianki o planowanej budowie wąskotorowej kolei mającej połączyć podwarszawskie miejscowości ze stolicą pojawiły się w prasie w 1895 roku. Dwa lata później wydano koncesję na ww. budowę, a rozpoczęto ją w 1898 roku. Pierwszy etap prac polegał na ułożeniu toru od Placu Keksholmskiego do Piaseczna. W roku 1900 gotowe były połączenia do Piaseczna, Góry Kalwarii i Gołkowa.

Przez kilka lat trasę linii dowozowej na terenie miasta Warszawy kilkakrotnie zmieniano, aż w roku 1903 zamknięto ją. W roku 1911 powstało Towarzystwo Akcyjne Warszawskich Dróg Żelaznych Podjazdowych z kapitałem belgijskim, wtedy otworzono nową stację towarową przeładunkową oraz uruchomiono linię dowozową. W rok później rozpoczęto budowę linii z Gołkowa przez Grójec do Jasieńca, a otworzono ją w roku 1914.

W maju 1915 roku Grójecka Kolej Dojazdowa wydłużyła się o odcinek z Grójca do Mogielnicy, który został wybudowany dla celów wojskowych. W lipcu tego samego roku Rosjanie ewakuowali tabor kolei, jednak ruch wznowiono już w styczniu 1916 roku, a w roku 1917 otworzono publiczny ruch do Mogielnicy, zaś w 1920 do Brzostowa. Już w roku 1924 kolejka dotarła do Nowego Miasta nad Pilicą, gdzie dojeżdża również dzisiaj.

W 1935 roku Sąd Okręgowy wydał wyrok nakazujący usunięcie torów Grójeckiej Kolei Dojazdowej z ulic miasta Warszawy co było równoznaczne z zamknięciem i rozebraniem linii dowozowej. Spowodowało to wybudowanie stacji przeładunkowej stycznej z linią normalnotorową.

Na początku 1945 roku Niemcy częściowo zniszczyli linię oraz ewakuowali tabor podobnie jak Rosjanie w roku 1915, jednak już w lutym odbył się pierwszy przejazd po wyzwoleniu Warszawy.

W roku 1949 kolej została przejęta przez PKP. Trzy lata później zamknięto i rozebrano odcinek Rozjazd Oborski - Konstancin. W roku 1958 otworzono wojskową bocznicę w Nowym Mieście oraz bocznicę do stacji paliw MON w Piasecznie, dzięki czemu przewozy towarowe na Grójeckiej Kolei Dojazdowej rosły. W 1966 roku zawieszono ruch pasażerski na odcinku Grójec - Jasieniec, który zlikwidowano cztery lata później.

Rok 1973 to całkowite wprowadzenie trakcji spalinowej w miejsce parowej. Trzy lata później używano już wagonów transporterów. W roku 1988 zawieszono przewozy pasażerskie na odcinku z Grójca do Nowego Miasta, zaś na pozostałym odcinku ruch osobowy prowadzony był do roku 1991. W 1994 roku Grójecka Kolej Dojazdowa została wpisana do rejestru zabytków. W roku 1996 zamknięto ruch towarowy.

W 1997 roku powstało Towarzystwo Restauracji Grójeckiej Kolei Wąskotorowej, które uruchomiło parowóz Px48-3917. Rok później obchodzono stulecie istnienia wąskotorowej linii z Piaseczna do Nowego Miasta. W 2001 roku linia została przekazana przez PKP Starostwu Powiatowemu w Piasecznie. Eksploatowana jest przez Zarząd Piaseczyńskiego Towarzystwa Kolei Wąskotorowej. Od tego momentu oficjalna nazwa kolei to Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa.

W opracowanym tekście dla ułatwienia używam nazwy Grójecka Kolej Dojazdowa, jednak w różnych okresach nazwa była zmieniana, a w kolejnych latach brzmiała:
-1898 - 1911 - Droga Żelazna Warszawa - Piaseczno - Góra Kalwaria
-1911 - 1918 - Droga Żelazna Podjazdowa Grójecka
-1918 - 1932 - Droga Żelazna Dojazdowa Grójecka
-1932 - 1942 - Warszawskie Koleje Dojazdowe
-1942 - 1945 - Warszawskie Koleje Zachodnie
-1945 - 1949 - Warszawskie Koleje Dojazdowe pod Zarządem PKP
-1949 - 1960 - Wilanowsko - Grójecka Kolej Wąskotorowa PKP
-1960 - 2002 - Grójecka Kolej Dojazdowa PKP
-od 2002 - Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa

Monografia powstała na podstawie książki pt. "Kolej Grójecka" autorstwa Bogdana Pokropińskiego.